Barış Manço (2 Ocak 1943; Üsküdar, İstanbul - 1 Şubat 1999; Kadıköy, İstanbul), Türk şarkıcı, besteci, söz yazarı ve TV programı yapımcısı. Türkiye'de rock müziğin öncülerinden, Anadolu Rock türünün kurucuları arasında sayılır. Müziğe başlangıcı Galatasaray Lisesi'nde oldu. Yüksek öğrenimini Belçika Kraliyet Akademisi'nde tamamladı. Bestelediği 200’ün üzerindeki şarkısı, kendisine 12 altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandırdı. Bu şarkıların bir bölümü daha sonra Arapça, Bulgarca, Flemenkçe, Almanca , Fransızca, İbranice, İngilizce, Japonca ve Yunanca olarak yorumlandı ve Barış Manço, kimi şarkılarını günlük hayatından aldı. “Domates, Biber, Patlıcan”, buna bir örnektir. Hazırladığı televizyon programıyla dünyanın pek çok ülkesine gitmiş, bu nedenle "Barış Çelebi" olarak adlandırılmıştır.
Genel bilgiler
Doğum adı Mehmet Barış Manço
Unvanı Barış Abi, Uzun Saçlı Dev Adam, Barış Çelebi
Doğum 2 Ocak 1943
İstanbul, Türkiye
Ölüm 1 Şubat 1999
İstanbul, Türkiye
Evlilik(ler)i Lale Çağlar (1978-1999)
Çocukları Doğukan Hazar Manço (d. 1981)
Batıkan Zorbey Manço (d. 1984)
Meslekler Şarkıcı, Besteci, Aranjör, Söz yazarı, Oyuncu, TV program yapımcısı
Etkin yılları 1958-1999
Çalgılar Perküsyon, Piyano, Klavye, Gitar
Tarzlar Anadolu rock, Progresif rock, Psychedelic rock, Senfonik rock, Folk rock, Pop rock
Plak şirketi Sayan Plak, Harika Plak, Coşkun Plak, Yavuz & Burç Plakçılık, Emre Plak, Sony Music, Columbia, Türküola
İlişkili hareketler Moğollar, Kurtalan Ekspres
Gençliği
Devlet konservatuarı klasik Türk sanat müziği hocası, sanatçısı ve yazar Rikkat Uyanık ve Hakkı Manço çiftinin ikinci çocuğu olan Mehmet Barış Manço 2 Ocak 1943 tarihinde Üsküdar Zeynep Kamil Hastanesinde doğdu. II. Dünya Savaşı yıllarında doğduğu için ailesi Mehmet Barış adını verdi. Dört çocuklu ailede Savaş, İnci ve Oktay adlarında üç kardeşi vardı. Konservatuardaki çalışması sırasında Zeki Müren'in de hocalığını yapan Rikkat Uyanık[8] daha sonraları Barış Manço'yla beraber televizyon programlarına da katıldı, şarkı söyledi. Aile kökenleri İstanbul'un fethinden sonra Konya'dan Selanik'e göç etmiş ve savaş yıllarındaki zorluklar nedeniyle I. Dünya Savaşı sırasında İstanbul'a göç etmişti. Üç yaşındayken anne babasının ayrılığından sonra Barış Manço, babası ile yaşamaya başladı. Babasıyla birlikte sık ev değiştirdi ve Cihangir'de, Üsküdar'da, Kadıköy'de ve kısa bir süre için Ankara'da yaşadı. İlkokula abisi Savaş ve ailenin en küçük ferdi olan kız kardeşi İnci'nin de okuduğu Kadıköy Gazi Mustafa Kemal İlkokulu'nda başladı. 4. sınıfı Ankara Maarif Koleji'nde okudu ve ilkokulu Kadıköy'deki başladığı okulda tamamladı. Yatılı olarak Galatasaray Lisesi'nin orta bölümüne devam etti. 1957'de amatör olarak müzikle ilgilenmeye başladı. 4 Mayıs 1959'da babasının ölümü üzerine Galatasaray Lisesi'nden ayrılarak, eğitimini Şişli Terakki Lisesi'nde tamamladı.
Müzik kariyerinin başlangıcı
Twist dönemi
1957'de amatör olarak müzikle ilgilenmeye başlayan Manço, 1958 yılında ilk grubu Kafadarlar grubunu kurdu. Ortaokul yıllarında kurulan bu grubun kadrosu kontrabas ve akordiyonda Benar Akbaş, gitarda Ender Enön, armonikada Savaş Özgenç, vokalde Oğuz Ardeniz ve saksofonda Asaf Savaş Akat yer almaktaydı. Rıza Omayer ve Emre Gönenç, bateride Fikret Zolan, tenor saksofonda Oğuz Kayıhan. Bu kadroyla grup rock'n roll coverları yaparken, Barış Manço'da ilk bestesi Dream Girl'ü bu dönemlerde yaptı ve Ankara'da küçük bir müzik ödülünün de sahibi oldu.
İkinci grubu Harmoniler'de yine Galatasaray Lisesi'ndeki arkadaşları vardı. Gitarda Mehmet Şahinbaş ve Şanal Pınar, davulda Batur Pere, piyano ve bas Osman Önder, saksofonda da Asaf Savaş Akat yer almaktaydı. 1959'da Galatasaray Lisesi konferans salonunda ilk konserini verdi. Bu kadro ile Grafson şirketinden 3 tane 45'lik çıkaran Manço, liseyi bitirdikten sonra Türkiye'den ayrılıp Belçika'da öğrenim hayatını sürdürmek isteyince Harmoniler dağıldı. Bu kadronun kaydettiği iki türkü Urfa'nın Etrafı Dumanlı Dağlar ve Kızılcıklar Oldu mu? yıllar sonra yayımlandı.
Rock'n roll
Spoiler:
1963 yılının Eylül ayında Belçika Kraliyet Akademisi'nde yüksek öğrenim görmek için Türkiye'den ayrıldı ve Belçika'ya gitmeden önce karayoluyla bir kamyonla Fransa'nın başkenti Paris'e giderek daha önce konuştuğu ünlü Fransız şarkıcı Henri Salvador'la buluştu. Henri Salvador Barış Manço'nun Fransızcasını ve fazla kilosu nedeniyle dış görünüşünü yetersiz buldu ve anlaşma yapamayan Manço, Belçika'daki abisi Savaş Manço'nun yanına gitti. Belçika Kraliyet Akademisi'nde resim, grafik ve iç mimarlık eğitimi görürken bir yandan da garsonluk, otomobil bakıcılığı işlerinde çalıştı. Bu sırada Balçikalı şair Andre Soulac ile tanıştı. Soulac sayesinde Fransızcasını ilerletti ve yaptığı besteleri değerlendirme imkânı buldu. Soulac, Manço'nun bestelerine söz yazdı. 1964'te müzik hayatına devam etmek isteyen Barış Manço Rigolo plak şirketiyle anlaşarak "Jacques Danjean Orkestrası" ile beraber çalışmaya başladı. Twist'ten Rock and Roll'a dönen Barış Manço'nun kayıt şartları da iyileşmiş oldu. 1964'ün Eylül ayında 4 şarkılık Fransızca iki EP çıkardı. ilk EP'de Baby Sitter ve Quelle Peste, diğer EP'de Jenny Jenny ve Un auire amour que toi şarkıları yer aldı. Plakların başarısı sonucu Fransız radyosunda yayınlanan "Salut les copins" adlı pop müzik içerikli bir programa konuk oldu. Bu EP Türkiye'ye geldiğinde radyocular Manço'yu Fransız bir sanatçı olarak düşünüp sundular. Manço bu dönemler ilk LP'sini çıkarmak istese de başaramadı. 12 Ocak 1965'te Fransa'da, Paris'in dünyaca ünlü en eski konser salonu Olympia'da Salvatore Adamo ve France Gall'den önce sahne alarak kendi bestesi olan Babysitter'ı daha sonra Jenny Jenny, Quelle Peste, Un autre Amour que toi ve Je veux savior adlı Fransızca ve ingilizce şarkılarını söyledi.[16] Manço'nun sahne performansı Henri Salvador tarafından tebrik edildi. Aynı yıl Liège'de "Golden Rollers" adlı bir grupla konser verdi.
1966'da ise bir festivalde "The Folk 4" grubu ile Türk müziğinden örnekler sergileyerek dikkat çekti. Ancak Fransız bir müzisyenin Barış Manço'nun aksanını beğenmediği için onun plağının çalınmasını yasaklaması Barış Manço'yu derinden etkiledi ve Avrupa kariyerini sona erdiren nedenlerden biri oldu. Aynı yıl "L'Alba" adlı bir grup Barış Manço ve Andre Soulac tarafından yazılan ilk parçayı seslendirdi.
Folk ve psychedelic rock dönemi
Spoiler:
Olympia'daki konser sırasında vahşi kedi anlamına gelen "Les Mistigris" adlı Belçikalı grupla tanıştı ve onlarla çalmaya başladı. Grubun söz yazarı ve şair Andre Soulac ile MANLAC adlı bir prodüksiyon şirketi de kuruldu. Grupla beraber Fransa, Belçika, Çekoslovakya, Belçika, Almanya ve İsveç'te konser verdi. Davulda Francis Lonneux, gitarda Christian Lacombes, basta Paul Vanderbossche'dan oluşan grupla[17] Sahibinin Sesi şirketiyle anlaşan Barış Manço, birinde kendi besteleri, ötekinde ise iki türkü yorumu bulunan iki 45'lik çıkardı. Aynı yıl bir konseri sırasında daha sonra evleneceği iyi derecede Türkçe bilen Belçikalı Marie Claude ile tanıştı ve İstanbul'da nişanlandılar. 1967'de Hollanda'da geçirdiği bir kaza yüzünden dudağında bir yarık oldu ve bıyık bırakmaya başladı. Grupla bir EP çıkardı, ancak vize problemleri, yasal sorunlar ile uğraştıkları için yolları ayrıldı. Türkiye'deki ilk psychedelic rock şarkıları Manço ve Les Mistigris grubuna aittir. 1969 Haziran'ında Belçika Kraliyet Akademisi'ni birincilikle bitirdi ve İstanbul'a nişanlısı ile döndü.
Barış Manço Les Mistigris ile ayrıldıktan sonra Kaygısızlar grubu ile çalışmaya başladı. Genç gitaristler Mazhar Alanson, Fuat Güner, baterist Ali Serdar ve bas gitarist Mithat Danışan'dan oluşan grup daha önceden kendi konserlerini veren genç bir gruptu. Barış Manço en büyük hitlerinden biri olan Kol Düğmeleri'ni bu grupla kaydetti. Aralıklarla plak çıkaran grup hem Anadolu temalarına, hem de doğu motiflerine yakınlığı ile bilinen yavaş yavaş yükselmekte olan psychedelic müzik akımından etkilendi. Grup bir yandan Bebek, Kağızman gibi türküleri yorumlarken Trip (To a Fair), Runaway, Flower of Love gibi İngilizce bestelerini yapıyorlardı. Bu 45'liklerden Ağlama Değmez Hayat 50.000'in üstünde satış yaparak Manço'ya ilk altın plağını kazadırdı. Altın plak ödülünü 25 Nisan 1970 Cumartesi günü İstanbul'da Fitaş Sineması'ndaki konseri sırasında oyuncu Nebahat Çehre'nin elinden aldı. Manço ve Kaygısızlar'ın yaptıkları besteler Fransız plak şirketleri Philips ve Barclay'in dikkatini çekti ve anlaşma teklif ettiler. Aynı yıl Fransa'ya giden Barış Manço, plak şirketinin teklifi üzerine "Barıshango" adıyla tanıtıldı. Kaygısızlar'ın adı ise "Possibility" olarak değiştirildi ve grup Fransa'da Fairground ve Susanna parçalarını Philips etiketiyle iyi imkânlarla kaydetti ancak bu kayıtlar uzun süre piyasaya sürülmedi. Grup, ismini değiştirdiği için yapılan eleştirilere "Parçaları İngilizce olarak doldurmamızın nedeni ise dünya yüzünde en yaygın lisan olduğu içindir..., ...Avrupalı görünmek sevdasında değiştirmedik adımızı." şeklinde yanıtlamıştır.
Manço, 1969 yılı sonunda Kaygısızlar ile yollarını ayırarak Fransa'da yeni bir grup kurdu. Bu yeni grubunun bir adı olmasa da Manço grubu "Barış Manço'nun ilk dünyası" olarak tanıtmıştır. Mounire Gatthas bateride, Okan Tunca basgitarda, Johnattan Glemser gitarda üçlü grubu oluşturmuş, bu grupla Türkiye'de Akdeniz ve Karadeniz bölgesini kapsayan bir turneye çıkmıştır. Mersin, Malatya, Şanlıurfa, Kayseri, Trabzon ve daha birçok şehirde sahne alarak 52 konser verdi.
31 Ocak 1970 tarihinde daha önce İstanbul'da nişanlandığı Claude ile Belçika'nın Liège şehrinde evlendi. Kısa süren bu ilk evliliği 22 haziran 1970'de sona erdi.
1970 yılının Kasım ayında Antalya'da verdikleri konser sonrası Manço, "yabancı uyruklu müzisyen çalıştırmak" nedeniyle tutuklandı. Manço o geceyi ertesi günkü mahkemeye kadar polis gözetiminde otelde geçirdi, ertesi gün mahkemeye çıkarıldı, mahkemede "grup üyelerinin öğrenci ve devamlı olarak bir yerde çalışmadıkları" savunmasını yaparak ilk celsede suçsuz bulunarak serbest bırakıldı.[26] Bu olay sonrası Manço ve grup üyeleri Belçika'ya döndü.
Manço, 1971 yılında 1969 Türkiye Güzellik Kraliçesi Azra Balkan ile nişanlandı. Nişan 1972'nin Mayıs ayında ayrılmalarıyla sonuçlandı. Azra Balkan, bu ayrılıktan sonra plak çalışmaları yapmış ve Yılmaz Güney'in yönettiği Arkadaş filminde rol almıştır. Azra Balkan'ın kardeşi Feride Balkan ise Cem Karaca'nın üçüncü eşidir
45'likler dönemi
Spoiler:
Bu başarı ile Türk müziği piyasasına giren Barış Manço, 1970'te Türkiye'de ender görülen bir işe imza atıp zaten ünlü olan Moğollar ile güçlerini birleştirme kararı aldı çünkü iki grubunda hedefi Türk müziği ile Avrupa'da ün kazanmaktı. Manço o zamana kadar Batı etkisinde, Moğollar ise Anadolu pop tarzında müzik yapıyordu. Manço, bu konuyla ilgili bir röportajında şunları söylemiştir: "Artık biz bir bütünüz. Ne ben Moğollar'ın şarkıcısıyım, ne de onlar benim grubum. Yepyeni bir grup olduk. Adımız MançoMongol. Kafaca anlaşan, aynı fikir seviyesine gelmiş olan bizler, yaptıklarımızın daha iyi olması için, sesimizi bütün dünyaya kuvvetlice duyurabilmek için, başbaşa vermenin zamanı geldiğini anladık."[28] 1971'de grupla beraber, hem kendi hem de Moğollar'ın şarkılarına sahip ilk konserini verdi. Çıktıkları Anadolu turnesinin Kütahya ayağında, Manço'ya göre uzun saçları yüzünden tehdit edildikten sonra tur otobüslerine dinamitle saldırı düzenlendi. Konserin hemen sonrasında meydana gelen patlamada kimse yara almadı.[29] 1971'de kabakulak olan Barış Manço'nun hastalığının da etkisiyle Fransa'da çalışan bu grup dört ay değişik yerlerde konserler verdikten sonra orada ayrıldı. "MançoMongol" olarak da tanınan bu grup sadece 3 şarkıya ve bir 45liğe imza attı. Moğollar klavyecisi Murat Ses daha sonra Kurtalan Ekspres'te de yer aldı. Bu arada Barış Manço'nun Fikret Kızılok'lu Kaygısızlar'la kaydettiği Ay Osman ve Moğollar'la kaydettiği Binboğanın Kızı izinsiz olarak yayınlandı. Aynı yıl Barış Manço, düzenleme, söz, müziği kendisine ait ve genç sanatçı Çiğdem'in seslendirdiği Sandığımı Açamadım plağının prodüktörlüğünü yaptı.
1970'te o güne kadar Batı enstrümanlarını kullanan Manço, notalarını Kemençe sanatçısı Cüneyd Orhon'un yazdığı Dağlar Dağlar türküsünü seslendirdi. Barış Manço'nun gitarı ve Cüneyd Orhon'un kemençesi ile kaydedilen türkü, Barış Manço'nun sadece rock ile sınırlı kalmayan kendi müzik tarzının başlangıcıdır. 100 binden fazla satan Dağlar Dağlar plağı Manço'ya kariyerindeki tek Platin Plak Ödülü'nü kazandırdı. Sayan Plak tarafından verilen ödülü sinema oyuncusu Öztürk Serengil İstanbul Fitaş sinemasında Manço'nun bir konseri sırasında takdim etti.
1971 ve 1972 yılları Barış Manço'nun birçok sanatçı ile çalışarak Kurtalan Ekspres'i kurma çalışmalarıyla geçti. 1972'de Kıbrıs'a giderken asker kaçağı olarak yakalandı ve Belçika Kraliyet Akademisi diploması sayesinde yedek subaylık hakkı kazandı. Askerlik öncesi Kurtalan Ekspres grubunu kuran Manço, Engin Yörükoğlu, Celal Güven, Özkan Uğur, Nur Moray ve Ohannes Kemer'in oluşturduğu orkestra ile Anadoluda konserler verdi. Bu grupla kaydettiği Ölüm Allah'ın Emri ve Gamzedeyim Deva Bulmam şarkılarının yer aldığı ilk plağı yayımladıktan sonra Barış Manço askere gitti. Kurtalan Ekspres ise dağılmayacağını ve Manço'nun askerden dönmesini bekleyeceğini açıkladı.
1972 yılının Nisan ayında altı ay süren Polatlı Topçu ve Füze Okul Komutanlığı’nda yedek subay öğrenciliğine başladı. Daha sonra asteğmen topçu alayı batarya takım komutanı olarak bir yıl Edremit'te askerliğini yaptı.[36][37] Bıyıklarını ve saçlarını kesen Manço, bundan sonra hep bıyıklı ve uzun saçlı olacaktı. Askerliği sırasında rahatsızlanması üzerine getirildiği Ankara Gülhane Askerî Tıp Akademisi Hastanesi'nde fistül ameliyatı oldu. Polatlı'da ve Edremit'te orduevlerinde konserler verdi. Terhisine az bir süre kala Harbiye Orduevi'ne atandı. 19 ay 26 gün askerlik yapan Manço, bu sürede orduevi dışında sahne almadı ve askerliği devam ederken daha önce hazırladığı iki plağı yayımlandı.
Askerlik sonrası ilk konserini Ankara Dedeman Sineması'nda verdi. Askerlik sonrasında ilk defa bir gazinoda sahne almaya başladı. Ancak Ankara'daki Lunapark Gazinosu'nda sadece dört gün sahne aldı ve işi bıraktı. İşi bırakmasıyla ilgili "Programlarımızı çeşitli şekillerde kısıtlamak istediler, kabul etmeyip çıktık" açıklamasını yaptı. İlk klibini yine aynı yıl Hey Koca Topçu'ya çekti. Bu dönemdeki Kalk Gidelim Küheylan, Hey Koca Topçu, Vur Ha Vur gibi Anadolu gelenekleri kokulu şarkılar şarkıcının sonraki yıllar boyunca ülkücü olarak eleştirilmesine sebep olacaktı. Manço, 1974 yılında Hey Dergisi tarafından yılın erkek şarkıcısı seçildi. Aynı yıl 27 Haziran'da İnönü Stadı'nda düzenlenen "Hey Müzik Festivali-74" kapsamında sahne aldı.
1975'te ilk uzunçaları 2023 yayımlandı. Bu albüm Manço'nun daha önceki psyhedelic rock ya da yakın dönemdeki Anadolu kökenli şarkılarından çok farklı olarak elektronik ve progressive rock denecek bir tarza sahip Baykoca Destanı ve 2023 gibi epik eserlere sahip sıra dışı bir albüm olarak diskografide yer aldı. Bu dönemde Barış Manço ilk ve tek filmi Baba Bizi Eversene'de oynadı.
Barış Manço son yurt dışı denemesini 1976'da çıkardığı Baris Mancho albümüyle yaptı. Belçika'da George Hayes orkestrasıyla kaydedilen, dünya çapında bir firma olan C.B.S'den çıkan bu albüm, Avrupa'nın bir çok yerinde satışa sunuldu. Doğu ülkelerinde liste başı olsa bile promosyon sırasında Barış Manço'nun geçirdiği hastalıklar ve telaffuz problemlerinden dolayı beklediği başarıyı yakalayamadı. 1977'de Kurtalan Ekspres ile birlikte 45 günlük bir Anadolu turnesine çıktı. Turnenin Balıkesir ayağında konser ekibi saldırıya uğradı ve grup üyelerinden Oktay Aldoğan ve Caner Bora yaralanarak hastaneye kaldırıldı. Bu olaya rağmen turne devam etti ve tamamlandı. Aynı yıl CBS firmasının desteğiyle Londra'da Rainbow Tiyatrosu'nda Kurtalan Ekspres ile birlikte konser verdi ve İngilizce ve Türkçe şarkılarını seslendirdi. Konserden sonra karaciğer enfeksiyonu geçirdi ve karın boşluğunda bağırsağına yapışık bir tümör nedeniyle Belçika'da ameliyat oldu. Bu dönemde Barış Manço, 1975'te tanıştığı Lale Çağlar ile 18 Temmuz 1978 tarihinde evlendi.
1979'da Anadolu turnesine çıktı ve turnenin tüm gelirini sağır ve dilsiz çocukların eğitimi ve tedavisi için bağışladı.
1970'lerin sonunda Manço, o dönem popüler olan fotoromanda oynamaya başladı. 2023, Küheylan ve Hal Hal adlı fotoromanlarda başrol oynadı. 2023 adlı fotoromanda Kurtalan Ekspres üyeleri de rol aldı.
Kurtalan Ekspres'in son dönemi
Spoiler:
1979'da Yeni Bir Gün uzun çalarıyla müziğe geri dönen Barış Manço bu albümle progresif rock'ın Türkiye'deki en iyi örneklerinden birini verdi. Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, Aynalı Kemer gibi parçalar Barış Manço'nun halk deyişlerini kullanıp Türk müziğini, Progressive müzikle başarıyla harmanlayarak bestelediği şarkılardandır. Bu albümle beraber Barış Manço'nun yurtdışı macerasının artık sona erdiğini ve Türk müziğini rock ve caz formatlarında karıştırıp, epik şarkılar yaratacağını söyleyebiliriz. 1979'da Sarı Çizmeli Mehmet Ağa, Aynalı Kemer, 1980'de Halhal, 1981'de Arkadaşım Eşek, 1982'de Ali Yazar Veli Bozar, 1983'te Halil İbrahim Sofrası bu dönemde hit olmuş parçalardır.
1979 yılında Hollanda, Belçika, İngiltere, Almanya'da ve Kıbrıs'ta Kıbrıs Türk Federe Devletinin 5. Kuruluş Yıldönümü etkinlikleri kapsamında Lefkoşa ve Magosa'da konserler verdi.[49][50] Belçika'daki konserden dönerken Edirne'de aracının lastiği patladı ve bir otomobille çarpıştı.[51] Kazada bel kemiği çatlayan Manço, iki ay sahnelerden uzak kaldı. 1980 yılında Almanya'da Disco Manço albümü ile Türk müziğindeki ilk remix örneklerini gösteren Barış Manço aynı yıl Bulgaristan Altın Orfe Müzik Festivali'ne katıldı ve Nick The Chopper ve Ben Bir Şarkıyım şarkılarıyla festivalde Bulgar şarkılarını en iyi yorumlayan şarkıcı dalında birinci seçildi.[52] Aynı yıl Kurtalan Ekspres'le beraber 8 Ekim'de Emek Sineması'nda ve 9 Ekim'da Suadiye Atlantik Sineması'nda olmak üzere "Özlenen Randevu" adıyla İstanbul'da iki konser verdi.[50]
1981'de çıkardığı Sözüm Meclisten Dışarı adlı albümündeki Dönence isimli şarkısı, en başarılı Türk psychedelic rock olarak kabul görür. 2025'teki elektronik denemelerinin yanında Gülpembe gibi hit şarkılara da imza attı. Bu dönemde Yurtdışında birçok TV programına konuk olarak katıldı, birçok ülkede konserler verdi. Bu dönem "1002. Gece Masalları" adlı projesine başlayan Manço bunun sonunu getiremez.
19 Mayıs 1981'de Barış ve Lale Manço çiftinin ilk çocukları Doğukan Hazar Manço Belçika'nın Liège şehrinde doğdu.[53]
1982 sonunda, Almanya'da düzenlenecek 1983 Eurovision Şarkı Yarışması'nın TRT tarafından yapılan Türkiye elemelerine Kazma adlı şarkısıyla katıldı. Barış Manço favori olarak gösterilse de jüri tarafından ön elemede elendi ve "Aslında benim jürim elli milyondur. Esas kararı onlar verecektir. Döneceğim ve parçayı plak yapacağım. O zaman her şey ortaya çıkacak" açıklamasını yaptı.[54] Yarışma sonrası 1983 başında Almanya'da Kurtalan Ekspres ile verdiği iki konserin ardından Berlin'deki bir gazino olan "Türkische Bazar" ile iki yıllık anlaşma imzaladı.[55]
1984 yılının Temmuz ayında ikinci oğlu Batıkan Zorbey Manço, Belçika'da doğdu.[56]
Gitarın yer almadığı 1985 tarihli 24 Ayar albümüyle Barış Manço artık albümlerinde Kurtalan Ekspres adını kullanmadan solo olarak albümleri yayımlamaya başladı. Bu albümdeki Bugün Bayram şarkısı, Barış Manço'nun çocuklara yönelik besteler yapmaya başladığının bir örneği olur. Garo Mafyan etkili, bilgisayar yapımı melodilerin başı çektiği bu dönemde Barış Manço, 1980'lerin darbe sonrası apolitik düzeninde önemli bir yer tutar. Aynı yıl bir ameliyat geçirir. Karın boşluğunda bulunan üç tane tümör başarılı bir ameliyat ile alınır.
Japonya turnesi ve Doksanlar
Spoiler:
1990 yılında Ertuğrul Fırkateyni'nin Japonya'ya gelişinin 100. yılı nedeniyle düzenlenen "Türk-Japon dostluğu" etkinlikleri kapsamında Japonya'ya gitti ve Japonya'daki ilk konserini verdi. Bu konseri Japon Veliaht Prensi de izler[58] 1991'de Japonya'ya tekrar gitti ve Tokyo Soka Üniversitesi İkeda Salonunda konser verdi.[59] Konser sırasında Manço'yla birlikte Soka Üniversitesi rektörü ve Soka Vakfı başkanı Daisaku İkeda'nın ellerinde bayraklarla Kara Sevda şarkısını söylemesi ve salonun coşkulu görüntüsü Türkiye'de de konserin ilgi görmesini sağladı.[60] 5 Şubat 1992 tarihinde annesi Rikkat Uyanık (Manço, Kocataş) hayatını kaybetti ve Karacaahmet Mezarlığı'na defnedildi.[61]
O dönemde patlayan pop müzik furyasından nasibini alan Manço 1992'de Mega Manço albümünü çıkardı. Ayı, Süleyman gibi parçalarıyla dikkat çekse de kendisi de albümü çok başarılı bulmadı. 1994 yerel seçimlerinde Tansu Çiller başkanlığındaki Doğru Yol Partisi'nden Kadıköy Belediye Başkanı adayı oldu ancak rahatsızlığı üzerine seçimden önce adaylıktan çekildi.[62] 1992 yılında Japonya'dan konser teklifi gelmesi üzerine, 1995'te Japonya'da çok başarılı bir turneye çıktı. 1995'te Kurtalan Ekspres'in tekrar yardım ettiği Müsaadenizle Çocuklar çıktı. Pop yıldızlarını yanına alarak onları eleştiren Müsaadenizle Çocuklar şarkısıyla dikkat çeken albüm, Manço'nun tekrardan grup müziğine göz kırptığının ispatıdır. Zira 1996'da konser albümü Live in Japan de Barış Manço ve Kurtalan Ekspres'in başarılı performansının bir kanıtıdır.
Bu dönemden sonra müziğin kalitesinin nispeten azaldığı, özel televizyonların arttığı, reyting kavramının ortaya çıktığı günlerde Barış Manço kendini hem televizyon hem müzik ekranından çekti. 90'ların sonlarına doğru "Kaplumbağanın Öyküsü" projesini yaratmak istedi ve demolar da kaydedildi ancak plak şirketinin isteğiyle Mançoloji adlı bir toplama albüm yapma kararı aldı. Hayranlardan gelen istekler üzerine seçilen şarkılar Kurtalan Ekspres'te de çalan Eser Taşkıran düzenlemeleriyle kaydedildi.
Müzik videoları
Spoiler:
İlk video klibini 1973'te Hey Koca Topçu parçası için çekti. Bu klipte Kurtalan Ekspres üyeleri Yeniçeri ve Mehter kıyafetleriyle, Barış Manço ise Mülazim-ı Evvel Barış Efendi olarak asker kıyafetiyle göründü.[63]
1995'te Müsaadenizle Çocuklar albümü için dönemin genç pop şarkıcıları "Adam Olmuş Çocuklar Korosu" adıyla bir araya gelerek aynı adlı şarkıyı seslendirdiler ve Ajlan & Mine, Soner Arıca, İzel, Jale, Burak Kut, Nalan, Hakan Peker, Tayfun, Grup Vitamin, Ufuk Yıldırım ve Barış Manço Taksim Meydanı'nda bu şarkı için beraber klip çektiler.
Müzikal mirası
Türkiye'de 1950'li yıllarda Erkin Koray ile başlayan, Cem Karaca, Moğollar gibi isimlerle devam eden rock müziğin kurucu isimleri arasındadır.[64] Özellikle 1960'lı yıllar Türkiye'de yeni arayışların olduğu bir dönemdir. Farklı müzik türlerinin sentezi ile oluşan bu yeni müzik türü, Türk Sanat Müziği, Türk Halk Müziği gibi geleneksel müziklerden beslenerek Anadolu Rock veya Anadolu Pop'u oluşturur. Manço de bu dönemde bazı halk türkülerini ve klasik Türk müziği parçalarını rock müziğe kazandırarak farklı müzik türleri arasında iletişim kurmaya çalışır.[65]
Manço'nun şöhret kazanmasını sağlayan Kol Düğmeleri parçasını da yapan Kaygısızlar grubu, Anadolu türküleri, doğu ezgileri ve çağdaş Batı müziği'ni sentezleyerek özgün bir tarz oluşturur. Türkiye şartlarında giyimi kuşamı, sakalı, yüzükleri ile farklı bir görünüme sahip olduğu için yadırgansa da, zamanla bu giyim tarzı herkes tarafından kabul görür. 1970'te sözlerini yazdığı, 100 binden fazla satan Dağlar Dağlar türküsü ile Türkiye'nin beğenisini kazanır.[66] Anadolu Pop müziğinde önemli bir yere sahip olacak olan Moğollar ve 1970'li yılların başında kurulan Kurtalan Ekspres'te de özgün müzik tarzına devam eder. Elektronik altyapısı ve müzikal kalitesiyle 2023 albümü, bas gitar'ın kullanımı bakımından Dönence ve Gül Pembe parçaları Kurtalan Eskpres'in öne çıkan çalışmalarıdır.
Barış Manço, Cem Karaca veya Moğollar gibi muhalif rock müzik yapmamış olsa da 1980 Askeri Darbesi, getirdiği kısıtlamalar nedeniyle müziğe de olumsuz etki yapar. Türkiye'de rock müziğin düşüşte olduğu 1980'li yıllarda Manço, rock ve pop ağırlıklı 24 Ayar, Sahibinden İhtiyaçtan, Darısı Başınıza albümlerini çıkarır. 1990'a kadar televizyon, 1992'ye kadar radyo yayıncılığında Türkiye'deki tek kurum olan TRT, Manço'nun Rezil Dede, Acıh da Bağa Vir gibi bazı şarkılarını uygun bulmayarak yayınlamaz. Aynı dönem de Bugün Bayram gibi çocuklara hitap eden şarkılar da yapar.
Türkiye'de pop müziğin zirvede olduğu ve piyasaya yönelik müziğin yapıldığı 1990'lı yıllarda Manço, daha sonra müzikal kalite açısından kötü olarak değerlendirilen Mega Manço adlı albümü çıkarır. 1998'de 40. sanat yılı nedeniyle Mançoloji adını verediği albümü yapmaya başlar.
Diğer çalışmaları
1988 yılının Ekim ayında TRT 1’de çocuk ve aileye yönelik bir eğitim kültür ve eğlence programı olarak başlayan "7'den 77'ye" adlı televizyon programı, 1998 yılının Haziran ayında 378. kez ekrana gelerek Türk televizyonculuğunda ulaşılması zor bir rekoru kırdı. “Ekvatordan Kutuplara” isimli programında ekibiyle birlikte beş kıtada 100’den fazla değişik yöreye giderek 600.000 km.’ye yakın yol kat etti. Ayrıca “4 × 21 Doludizgin” adında bir talk-show programının yapımcılığını yaptı.
2 Ocak 1975 tarihli Baba Bizi Eversene, sanatçının tek sinema filmidir. Barış Manço bu filmde başrol oynamış ve filmin müziklerini Kurtalan Ekspres ile beraber yapmışlardır. Sinan Çetin'in yönettiği 1985 yılı yapımı 14 Numara adlı filmin müziklerini yine Kurtalan Ekspres'le,[67] 1982 yılı yapımı Çiçek Abbas filminin müziklerini de Cahit Berkay'la beraber yaptı. [68]
1963 yılında Yeni Sabah Gazetesi'nde Sami Sibemol takma adıyla müzik içerikli yazılar yazdı.[46] 1993 yılında Milliyet Gazetesi'nde Oku Bakiim başlığıyla konularını günlük hayattan alan köşe yazısı yazmaya başladı ve 1995 yılına kadar yazmaya devam etti.[46] Ölümünden önce müzik hayatının 40 yılını kitap haline getirmeyi planlıyordu.[46]
1998 yılında turizm sektörüne girerek Muğla'nın Bodrum ilçesi Akyarlar köyünde Club Manço adında devre tatil ve otelden oluşan 600 kişi kapasiteli bir tatil köyü açtı.[69] Tesisin açılışını Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel yapmıştır.
Vefatı
31 Ocak 1999 akşamı saat 23:30 civarında İstanbul'un Moda semtindeki evinde kalp krizi geçirdi ve kaldırıldığı Siyami Ersek Göğüs-Kalp-Damar Cerrahisi Hastanesi'nde aynı gece saat 01:30'da hayatını kaybetti.[70] Daha önce 1983 yılında bir kalp spazmı geçirmişti. 1991 yılında Devlet sanatçısı unvanı alan Manço'nun cenazesi için devlet töreni düzenlendi. 3 Şubat 1999 tarihinde üzerinde Galatasaray bayrağı da bulunan Türk bayrağına sarılı naaşı Atatürk Kültür Merkezi'ne getirilerek tören düzenlendi, akabinde Levent Camisi'nde cenaze namazı kılındı ve Kanlıca'daki Mihrimah Sultan Mezarlığı'nda toprağa verildi.[71] Mezarına "Gesi Bağları" yorumundan ötürü Kayseri'nin Gesi beldesinden getirilen toprak da kondu.[72] Ölümünün duyulmasının ardından Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ve bazı siyasetçiler başsağlığı mesajı yayınladılar.
« Ayrıca sanatçı olduğumu da iddia etmiyorum. Ben öldükten sonra torunlarım ansiklopedilerde Barış Manço'yu "sanatçı" diye okurlarsa, galiba sanatçı olduğum da tescil edilmiş olacak. Geleceğe ne bıraktığınız önemli. Yoksa insan yaşarken kendi kendine "Ben sanatçıyım" dememeli. »
(Bir röportajı sırasındaki sözü[58])
Barış Manço ölmeden önce müzik hayatının 40 yılını anlatan 40. yıl şarkısını bestelemişti. Ancak sözlerini yazamadan hayatını kaybetti. Bu şarkının da bulunduğu Mançoloji 1999 yılında yayımlandı ve 2 milyon 600 bin satarak o yılın en çok satan albümü oldu. Daha sonra 2002 yılında Yüreğimdeki Barış Şarkıları adında bir anma albümü yayınlandı. 2006 yılında Barış Manço'nun anısını sürdürmek için "Barış Manço Rock Derneği" kuruldu.[73]
Manço'nun ölümüyle Kurtalan Ekspres yeni albüm çalışması yapmayarak, yaklaşık iki yıl boyunca Barış Manço için düzenlenen birçok anma konserine katıldı. Önemli bir solisti kaybeden grup 2003'ün Ekim ayında ilk solo albümü olan 3552'yi çıkardı.[74]
Ölümünden sonra 4 Temmuz 2002 tarihinde ortağı olduğu şirketin o günün parasıyla 2,5 trilyon borcu[75] nedeniyle Kadıköy'ün Moda semtinde bulunan köşkü icra yoluyla satışa çıkarıldı ve Türkiye Halk Bankası tarafından 362 milyar karşılığında haczedildi.[76] Yine borç nedeniyle Rolls-Royce, MG ve Jaguar marka üç antika otomobili,[75] birçok antika eşyası ve piyanosu satıldı.
Barış Manço Müzesi
Spoiler:
Kadıköy'ün Moda semtinde bulunan köşkü müze haline getirildi. Köşk, 19. yy'da yapılan ve Whittall ailesinin evi olarak bilinen tuğladan yapılmış bir konaktı.[77] Konak 1970'li yıllarda Manço tarafından satın alındı ve ölümüne kadar bu konakta ailesiyle birlikte yaşadı.[77] Günümüzde apartmanlar ile çevrili bu tarihi konak müze olarak kullanılmakta ve Barış Manço'nun kişisel eşyaları sergilenmektedir.
Notlar
Türkiye'de temel eğitimin beş yıldan 8 yıla çıkarılmasına destek olmak amacıyla eşi Lale Manço ile birlikte İstanbul'un Tuzla ilçesinde bir okul yaptırdı. 1997 yılında inşasına başlanan 30 derslikli Tuzla Barış Manço İlköğretim Okulu 2000 yılında eğitime başladı.[78]
En çok bilinen şarkılarından Gül Pembe, Manço 13 yaşındayken ölen babaannesinin ismidir.[79]
Gittiği ülkelerden topladığı 310 adetlik fotoğraf makinesi koleksiyonu bulunmaktaydı. Bu koleksiyonunu ölmeden önce Türkiye Gazeteciler Cemiyeti'nin Cağaloğlu'nda bulunan Basın Müzesi'ne bağışlamıştır.[kaynak belirtilmeli]
1962 yılından itibaren gazete ve dergi arşivi tutmaya başladı. Biriktirdiği sayfaların oluşturduğu cilt sayısı 60'tır[kaynak belirtilmeli]
Barış Manço, mezunu olduğu Galatasaray Lisesi'nin spor takımı Galatasaray taraftarıdır.[80]
Yol Verin Ağalar Beyler şarkısı 1999 Türkiye genel seçimleri öncesinde DYP tarafından propaganda parçası olarak kullanıldı. Bu nedenle parçanın radyo ve televizyonda yayınlanması seçim yasakları kapsamında TRT tarafından seçime kadar yasaklandı.
Ödülleri
Müzik ve televizyon hayatında sayısız ödül aldı. Bunlardan bazıları şunlardır:
1987 yılında Belçika tarafından "Türk Kültür Elçisi" unvanı.[82]
1991'de "Türkiye Cumhuriyeti Devlet Sanatçısı" unvanı[83]
1991 yılında Japonya Soka Üniversitesi "Uluslararası Kültür ve Barış Ödülü".[59][84]
1991 yılında Hacettepe Üniversitesi "Sanatta Onursal Doktora" unvanı.[85]
1992 yılında "Fransız Edebiyat ve Sanat Şövalyesi" unvanı. Ekim ayında İstanbul Fransız Sarayı'nda düzenlenen törenle aldı.[86]
Belçika'nın Liège şehri "Onursal Hemşeri" unvanı.[87]
1994 yılı Kocaeli Üniversitesi tarafından Türk insanını ve Türkiye'yi çalışmalarıyla dünyaya tanıttığı sebebiyle verilen "Barış Diploması"[88]
1995 yılında Denizli Pamukkale Üniversitesi "Çocuk Eğitimi Alanında Onursal Doktora" unvanı.[85]
1995 yılında Japonya Min-On Vakfı "Yüksek Şeref Madalyası".[84]
Uluslararası Teknoloji Ödülü
Belçika Krallığı Leopold II Şövalyesi Nişanı
1995 yılında Türkmenistan Cumhurbaşkanı Saparmurat Türkmenbaşı tarafından verilen "Türkmen Vatandaşlığı" unvanı.[89]
200'ün üzerinde şarkısı olduğu için 12 altın ve bir platin albüm ve kaset ödülü kazandı.
Onursal Evlad Ünvanı
3000'in üzerinde plaket ve ödül.
Hazır yaklaşmışken üstadın doğum günü anayım aklıma gelmişken.
O kadar başarılı ve iyi bir sanatçıydı ki hep hayran kaldım kendisine. Hayatı hakkında çok bilgim olmadığını fark ederek biraz araştırdım. Sizlerle de paylaşıyorum bu güzel bilgileri.
https://bilgihanem.com/baris-manco-kimdir/
Çocukları da keşke kendisi kadar başarılı olabilseydi...
13 Arl 2018 10:23
Bu mesaja teşekkür edenler (1 kişi): Tuzlu Vanilya
1. sayfa (Toplam 1 sayfa) [ 2 mesaj ]
Bu forumda yeni başlıklar açamazsınız Bu forumdaki başlıklara cevap veremezsiniz Bu forumdaki mesajlarınızı değiştiremezsiniz Bu forumdaki mesajlarınızı silemezsiniz Bu forumdaki anketlerde oy kullanamazsınız
Konu: Bugün Barış Manço'nun doğum günü
