Başbakan'ın öyle olduğunu düşünme konusunda ayrılıyoruz

1960’larda tartışmaya açılan ‘kamusal alan’ tanımı, sosyolojik bir kavram olarak günümüze günümüze kadar farklı anlamlar kazandı. “Modern toplum kurumlarında, toplumun ortak yararını belirlemeye ve varoluşunu görünür kılmaya yönelik düşünce, söylem ve eylemlerin üretildiği, geliştirildiği ortak toplumsal etkinlik alanı” olarak tanımlanan kamusal alan, her türlü çıkardan arınmış, devlet otoritesinin baskılarından ve buyruklarından, sermaye egemenliğinden bağımsız, kamuoyunun oluşturduğu bir alan olarak işaret ediliyor. Kamunun söz söyleme, tercih etme hakkının bütünüyle siyasilerin, yönetenlerin, kapitalistlerin iktidarına bırakıldığı, erk sahiplerinin biçimleyip yönettikleri bir kamusal alan, kamunun tepkilerine ve daha da öte yaptırımlarına neden olabiliyor, kentin dinamikleri ile yüzleşme hakkını denetim altında tutma israrı, ‘alımlayıcı kamu’ ile hükümetler arasındaki ilişki-sizlik, kamusal alanda ittifaktan ziyade çatışmaya dönüşebiliyor.

Taksim Gezi Parkı direnişi, kurumları eleştirerek tarihin ve şimdinin yarattığı mitleri sorgulayabileceğimizi, yaşadığımız dünyayı düşüncelerimizle biçimlendirebileceğimizi gösteren bir eyleme dönüştü. Kamu için kamudan bağımsız yapılan her türlü düzenleme, yanına aldığı temsili nesnelerle ‘görünürlük’ ve ‘temsil’ sorununun tartışılmasında önemli bir yer tutuyor. Kamusal alan kavramı, dünya ve kent ölçeğinde olduğu kadar iletişim teknolojileri, medya ve internet ortamında yaratılan sanal alanlarla kurduğu ilişkilerle de önemli dinamiklerden biri. ‘Kamusal mekân’ ve ‘kamusal alan’la kurulan ilişkilerin toplumsal, siyasi ve görsel boyutları bu alanlarda da irdeleniyor, değişiyor.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında Fransız mimar Henri Prost tarafından düzenlenen Taksim Meydanı, bugüne kadar süren siyasi farklılaşmaların en önemli gösterim alanlarından birine dönüşmüştür. Karşıt ya da farklı ideolojilerin her dönemde zaptetmeye çalıştıkları Taksim Meydanı, tarihi, politik, kozmopolit kimliğiyle siyasi çekişmelerin, sanatın ve politik gösterilerin öncelikli mekânı haline gelmiştir. “Kültür” ve “uygarlaştırma” kavramlarını birbirine yakınlaştıran “police ” (kontrol altında tutmak) ile “civilise” (uygarlaştırmak) arasındaki çarpıcı benzerlik, bu iki fiilin başlangıçtan beri bir bütün olarak topluma ya da siyasal alana yönelik olarak kullanılmalarıyla ilişkilidir. Bu ilişkinin taşıdığı anlamlar arasında, düzenin korunması, insanlar arası ilişkilerde şiddetin yasaklanması, ya da bir başka deyişle şiddeti yasalarla devlet denetiminde tutma, kamusal mekânların güvenliğini sağlama, yakından denetlenen ve iyi tanımlanmış, anlaşılması kolay kurallar içinde tutulan bir kamusal mekân yaratma fikri bulunuyor. İktidarın dayatmaya dönüşen israrı ve polisin müdahalesi ile başlayan karşı hareketler, Taksim Gezi Parkı Projesi’nin hükümetlerin ve yerel yönetimlerin ideolojik istekleri doğrultusunda düzenlenen, yönlendirilen, giderleri büyük ölçüde devlet bütçesiyle karşılanan ve kamu için yapıldığı söylenen projelerin ne tür tepkilerle karşılaşabileceğini, halkın ve gençliğin isteklerini dile getirmesi açısından tarihi öneme sahip bir direnişe dönüştü. Gençliğin ideolojilere hapsedilerek yönetilebilir bir güruh olmadığını anlamamızı sağladı.

Kamu-toplum ilişkisini belirleyen bir çok özellik içinde içiçeleşmiş iki temel etken “yaratıcılık” ve “korumacılık” olarak adlandırılabilir. Bugün ‘korumacılık’, yeni olanı varetme ve ama eskiyi yok etmeme olarak anlaşılıyor. Geçmiş dönemlerin kültürel evrenini ve sanat yapıtlarını korumak, gelecek kuşaklara aktarmak, onları kentin kültür tarihi içinde konumlandırmak kentli bilincinin önemli bir özelliği. Öte yandan hükümetlerin -kamuya rağmen- kendi ideolojileri, görüşleri doğrultusunda kenti, diledikleri gibi tasarlamak, geçmişi yıkıp bozmak yerine, zamanın ruhu içinde yeni öneriler getirme, tarihe geçecek yeni projeler ve hizmet üretme istekleri kaçınılmazdır. Bir devlet ve sivil toplum kuramı olarak siyasal kimliğe sahip ‘kültür politikaları’nın görme ve gösterme arzusu, geçmişte olduğu gibi bugün de siyasiler, halk ve sanatçılar arasında önemli tartışmalara sahne oluyor.

Sosyal bilimler içinde konumlanan sanat tarihi disiplininin giderek yok sayılması, kentleri her an değişen politikalar ve rant istekleriyle biçimlenen kimliksiz bir mekana dönüştürdü. Partilere bağlı siyasetin ve teknik aklın sosyal bilimleri görmezden geldiği bu anlaşılmaz tutum, sanat tarihinin ilk ve orta öğrenimde de gereksiz görülmesiyle sonuçlandı. Kültür, turizme emanet edildiğinde, Topkapı Sarayı’nı otele, Gezi Parkı’nı Taksim Kışlası’na dönüştürmek aklın sınırlarını zorlayan bir şey olmaktan çıktı. Yıkıp yeniden yapılan taklidi tarihi yapılara yeni işlevler kazandırmak ne geleneğe ne muhafazakarlığa sığan sahte, kimliksiz, koordinatlarını yitirmiş bir tarih anlayışını, belleksizliği de beraberinde getiriyor. Zamanın içinden çekip çıkarılan geçmiş yapıların yeniden inşası ile oluşan kentsel işaretlerin, ne tür bir uygarlık/kültür tarihi içine yerleştirileceği sanat/tarihinin problematiklerinden biri olacaktır.

Gösterilen tepki, apolitik değil politik bir tepkidir. Ama belki de Türkiye tarihinde ilk kez, gençlik ötekileştirilen bir tarih ve siyasetin içinde konumlanıp kimliklenmek yerine kendi özgür politikasını kucaklayıcı, çoğulcu bir eksende var etmeyi başarmıştır. Bu olaylarla gündeme gelen “kamu malına zarar verme” eleştirisi önemli olmakla birlikte, hükümetlerin sanat/tarihi temelinden yoksun projelerle tarih yapmak adına kamudan aldığı vergileri harcamadaki sorumsuzluğu ve ötekileştirme politikaları ile verdiği zararla kıyaslanamayacak kadar da azdır.

Başbakan öyle olduğu için onun partisine oy verip saygı duyuyorsun diye düşündüm. Aynı şeyi uygulamak istedim ama sana komik geldi. tayyip yapınca bi şey yok Sanji yapınca auuuuuvvvv.