Özel isim asla değişmez. Bunu tartışmaya açmak bile gereksiz. Özellikle son yıllarda ciddi çeviri editörlüğü de yaptığım için bu konu benim biraz bam telim. (Yeminle bir dahaki Karl Marks yazan elemanı şişliycem). Yani Donquixote, Donkişot diye okunur ama Donquixote diye yazılmalıdır. Siz hiç Aldous Huxley'nin herhangi bir kitabının Türkçe baskısının bir yerinde "Aldo Haksli" yazdığını gördünüz mü?

Ancak Japonca çeviride bu iş değişebilir. Şahsi fikrim yurtdışı forumlarda tartışmaları bozmaması açısından yine de değişmemesinin doğru olduğu yönünde olsa da... (Rasengan'a "dönen küre" demememiz gibi- bunu şaka maka hakikaten resmi yayıncısı bile denedi bir grup İngilizce çeviride Spiralling Sphere diye bir şey var )

Yine de böyle bir karar almış insanlarla dalga geçmek de saçma, illa dalga geçeceksek sadece "ç" fonetiğini çıkartmak için "tzsch" harflerini kullanan dillere bu harfi hala daha entegre etmeyen dilbilimciler/eğitimciler ile dalga geçmek daha mantıklı.

Özetle: Arkadaşların yaptığı Türkçe açısından sonuna kadar doğru. Tek sıkıntı dediğim gibi yabancı dildeki forumlarla ilgisi alakası olan insanlara çok cüzi bir noktada olur (Standart sıkıntılar, kelimelerin algılanması hızı vs). Bunlardan özellikle yabancı kaynaklara ulaşmak konusu çok mutsuz edici boyutlara varabilir, örneğin şu an Kakashi yazan biri wiki sayfasına giderken Kakaşi yazan bir başkası bir elemanın LoL profiline gidiyor.

Son olarak: Donkişot yazmak yanlıştır ancak Kakaşi yazmak dilbilgisi açısından doğrudur. Çünkü Kakaşi'nin orjinal dilindeki yazılışını kendi mevcut alfabemizde vermek mümkün değildir. Fonetik okunuşunu çeviri yapılan alfabedeki harflerle aktarmak gerekir ki bu da Türkçe için Kakaşi'dir. Ancak dediğim gibi uluslararası kabul görmüş bir çeviri var ise ve bu çevirinin yazılışı kendi alfabeniz ile aktarılabiliyorsa o zaman uluslararası olarak kabul görmüş çeviride yer alan kelimeyi kullanmalısınız. (Deng Şioping yazan arkadaş olur da sen de bunu okuyorsan sevgilerimi yolluyorum sana).

"Donquixote Doflamingo" yazım şeklinin, uluslararası yazım olduğunu sanmıyorum. Diğer forumlarda roomaji'den bahsedildi. Roomaji, Japonca yazıların, latin alfabesi ile yazılmasını sağlayan sisteme deniyor. İllaki yabancı hali kalacaksa, en doğrusu bunu kullanmak olurdu. Ancak İngilizler buna uymuyor ve her şeyi kendi telaffuz kurallarına göre uyarlıyorlar. Yani İngilizce çevirilerde gördüğünüz bütün isimler, uluslararası kabul edilmiş hali olmaktan ziyade, İngilizlerin kendilerine uyarladığı, kendi kendilerine kabul ettikleri halleri. Bazı isimler şansına aynı oluyor ama bu, roomajiyi umursadıklarını göstermiyor. En yaygın dil olduğu için ve çoğunluk İngilizceden takip ettiği için en doğrusu sanılıyor.

[Bağlantı]

Burada sağ tarafta Romanized Name olarak roomajisini görebiliyorsunuz. "Donkihōte Dofuramingo". (Üstü çizgili "o" harfi uzun okunuyor, yani iki adet, "oo" şeklinde yazılabilir.) Elin İngilizi bunu kullanmak yerine, bizdeki Donkişot'un kendi kültüründe yazılışını kullanmayı seçiyor. Donkihōte oluyor Donquixote. Bizim bunu kabul etmemiz gerektiğine katılmıyorum.

Örneğin Bleach 567 sayısının başlığı "Dance with Snowwhite". Snowwhite özel isim aslında, bizdeki Pamuk Prenses masalının İngilizce versiyonundaki prensesin adı. Özel isim olduğu için "Snowwhite ile Dans" demeliydik ama ben, MangaTürk ve MangaVadisi bunu hep "Pamuk Prenses ile Dans" şeklinde çevirmişiz. Yani kendi kültürümüzdeki karşılığına dönüştürmekte sorun görmemişiz. Donkişot, Japonca Donkihoote, İngilizce
Donquixote'nin bizim kültürümüzdeki karşılığı. Bu yüzden bence çevrilmesi gerekiyor, tıpkı Snowwhite'ı Pamuk Prenses yapmak kadar normal karşılanmalı.

Ama dediğim gibi, bizim millet hazır olmadığı için yapmayacağım çevirilerimde bunu. Sadece CH=Ç, SH=Ş, I=İ şeklinde yapıyorum. İnsanlar bu yazımların yanlış olmadığını bilsin istedim.

Türkçeye çevrilmiş kitabında da Don Kişot yazar zaten. Kitabın ana dili İspanyolca'da da "Don Quixote ya da Don Quijote" şeklinde geçiyor. Ben de çevirisini yaptığım ya da çevirisi yapılan animelerin/mangaların olabildiğince dilimize özgün kelimeler ile ifadesinin kullanılmasından yanayım. Ama bazı şeyler geliyor ki Türkçe karşılığı çok anlamsız, yapmacık kalıyor. Genellikle bir mesleğe ya da spor dalına mensup teknik terimler. Misal olarak Eyeshield 21'de lineman, receiver, running back gibi terimleri çevirmem.

Bir şehir efsanesidir ama otobüse "çok oturgaçlı götürgeç" kelimesini karşılık getiriyorlardı. Hatta bunu TDK yaptı diyenler falan vardı. Misal olarak Spiderman'i Örümcek Adam olarak kullananları çok gördüm -ki ben de böyle kullanır yazarım- buna karşın Batman'i Yarasa Adam olarak kullananları neredeyse görmedim. Kullanmayanlar da yok değil. Bunun biraz da dilimize yerleşmesi ve kabul görmesi ile alakası olduğunu düşünüyorum. Şurada da TDK'nın bu konu için gösterdiği kaynak var; [Bağlantı]

İlk maddenin sonuna bakarsanız Shakespeare yerine Şekspir yazmanın bir sakıncası da yok.

"Don Kişot"un hiç bir adam akıllı Türkçe çevirisinde Don Kişot yazmaz. Bu çevirilerden en sağlamı Bertan Onaran'ın iki ciltlik çevirisidir, onun da kapağında "Don Quijote" yazar. Quijote/Quixote X ile J'nin farklı çevirilerde değişmesinin sebebi ise eserin orjinalinin castellano antiguo denilen Ortaçağ İspanyolcası ile yazılmış olmasıdır ve doğru harfin burada ne olacağına dair tez yazmak mümkündür.

TDK kurallarına gelince... Bir kere zaten 80'lerden sonra TDK'nın bir halta benzememesi olayı var. Ki zaten konumuz TDK'dan ziyade genel olarak dilbilim. Basit bir örnekle: Saussure'ün(Sazür'ün) yazmak yanlıştır, doğrusu Saussure'nin yazmaktır, bu kargaşa hiç çıkmasın diyerek Saussure yerine direkt Sazür yazarsanız metniniz ulusal sınırlara takılmaya mahkum kalır.

Romaji konusuna açıklık getireyim: Şimdi Donquixote Doflamingo ismi katakana ile yazılmış bir isim. Katakana başka lisanlardan alınan kelimeleri yazmak için kullanılan bir alfabedir. Burada orjinal hali İspanyolca olan Don Quixote kelimesi/ismi alınarak katakana ile Donquixote/"ドンキホーテ" olmuş. Dolayısıyla çevirilirken izlenmesi gereken doğru yol:
Latin Alfabesi Dili- Japonca- Latin Alfabesi Dili'dir. Yani olay burada İngiliz kültür emperyalizminde(!) değil, kelimenin orjinal kökeninin latin alfabesi kullanan İspanyolca olması ve bu dilden bir kayıp yaşamadan diğer Latin alfabesi kullanan dillere yazımsal aktarılabilmesi.

Hiragana ile yazılmış, öz(?) Japonca kelimeler için ise; çevirilen dilde nasıl okunuyorlarsa öyle yazılmalıdırlar demiştim zaten. Ancak işte bak burada kültür emperyalizmi-hani illa böyle denilmek istenirse- var. Öncelikle lingua franca günümüzde İngilizce'dir. Ve bir dilden çevirilen eserlerde ikilik yaratmamak açısından en doğrusu çoğunluğun kullandığı kelimeyi/kavramı kullanmak Saussure'nin bahsettiği gösteren/gösterilen ilişkisindeki işaretin toplumsal uzlaşı ile oluşması konusudur ki bu nedenle ördeğe fomgrat değil ördek demekteyiz. Fomgrat ördekten daha yaygın kullanılsaydı o zaman fomgrat denilirdi. Yani eğer Kakaşi yazan bir insan Naruto'daki öğretmen yerine bir elemanın LoL profiline gidiyorsa, Türkçeleştirilmiş hiç bir fonetik kullanılarak karakter ile ilgili bilgi içeren bir sayfaya ulaşılamıyorsa yahut ulaşılması İngilice/Avrupa Latin dengine göre hatırı sayılır bir efor farkı gerektiriyorsa bu bir zorlama devrimdir.

Şekspir yazmanın çok basit bir sakıncası vardır. Uluslararası bir platformda-bu forum olur, blog olur, fuar olur, bir oyundaki takım arkadaşınız olur vs.- iletişim kurmaya çalıştığınızda önünüzde çok derin bir engel teşkil eder. Bkz. Gösteren/Gösterilen İlişkisi.

Ruslar'ın çok çok güzel bir sözü vardır, "Çeviri kadın gibidir. Güzeli sadık, sadığı ise güzel olmaz." derler.

Bir filolog aynı zamanda da çevirmen olarak net bir şekilde söyleyebilirim ki şayet çeviri yaptığın dilin alfabesi farklı ise ve transkripsiyon alfabesini de anlayamayacak bir topluluğa yönelik çeviri yapılıyorsa okunduğu gibi yazılabilir, "asla değişmez hede hödösü" yapmasınlar Allah aşkınıza ya sanki bilimsel metin çevirisi bu. Adam İngilizce bilmez -hatta geçtim İngilizce'yi, -de'yi doğru yazamaz- ama "Kakashi yazsana cahil" geyiği yapar, bizim paşalar gibi "ş"miz varken hem de.
Don Kişot da artık oturmuş yahu ne diye kasıyorsunuz ki İspanyolca yazacağım diye.

Fakat biz uluslararası platform için yazmıyoruz ki bunu. İngilizce bilmeyen Türk okuyucular için yazıyoruz. Okuyucu İngilizce biliyorsa zaten İngilizcesini okumaktadır. Yabancı dili olmayan adamın uluslararası platformda işi ne? O platforma çıkacağı zaman ona göre neyin ne yapılacağını bilmesi, bilmiyorsa öğrenmesi gerekir zaten.

"Kakaşi" aramasının sonuç döndürmemesinin sebebi de yine Türkçe içeriklerde de Kakashi kullanılması değil midir? Türkler yazılarında Kakaşi kullansa, sadece Türkçe bilen biri Kakaşi diye arar, Türkçe kaynaklara ulaşır, daha iyi olmaz mı? Yoksa Kakashi yazınca Türkçe, İngiliz, Alman, Fransız vb. bütün kaynaklar çıkıyor. Yabancı dili olmayan adamın işi daha zor değil mi? Üstelik bir İngiliz aradığında da Türkçe kaynağa denk gelebilir, bu hangi dil yahu der kapatır sayfayı. Bizde Kakaşi, onlarda Kakashi olsa çok daha verimli olur aramalar.

@Hilda
Don Kişot oturmuş diyerek kapağında Don Kişot yazan bir çeviri yaparsan linç ederler benden söylemesi Ama bunun dışında söylediklerine tamamen katılıyorum ki zaten ilk mesajda yazdım doğrusunun o şekilde olduğunu. Lakin tüm dünyaya mal olmuş bir kavramı ya da kişiyi kendi diline çevirmek pek faydalı sonuçlar vermiyor. Marksizm/Marxizm ikiliği ve yarattığı sorunlar, Keynes'i(Keyns hatta reyizin "like brains" diye okunuşunu tabir etmişliği vardır) Keynez diye yerleştirip sonra uluslararası konferansta rezil olmak, yukarıdaki Şioping örneği gibi.

Yani bazı durumlarda dilin amacına ulaşmak için dilin biçimsel doğrularından feragat edilinebilir. Gerçi böyle beylik laf edip de sonra Wittgenstein stayla "beyler seneler önce yazdığım kitap vardı ya ha işte o bence artık komple yanlış, çöp o çöp" demek de mümkün

@AceleManga
Keşke dediğin gibi bizde Kakaşi olsa ve altını dolduracak bilgileri nete aktarmak için uğraşan insanlar da bulunsa ama ne yazık ki yok. Çeviriyi de Türkçe okumayı rahatlık açısından tercih edenler olabilir onlar sıkıntı yaşayabilir. Örneğin yarın yeni bir karakter çıksa Shichika diye Şiçika diye internette en basitinden resim aratacak insan bile zorluk çeker.

Arama motorunda dili kısıtlamak mümkün. Örneğin Kakashi yazıp sadece Türkçe seçebiliyorsun ancak dili genişletmek mümkün değil yani Kakaşi ve diğer yazımlarını içeren İngilizce sayfaları getir diyemiyorsun. (Varsa söyleyin çok makbule geçer.)

Yine de en başta dediğim gibi doğrusunu yapıyorsunuz ancak belli yeni zorluklara gebe bir hareket bu. Bunu da en basitiyle tek bir sayfa hazırlayıp "Bundan böyle şu karakterin ismi buna dönüşmüştür." diyerek de atlatabilirisniz.

@Faust13

Arama konusunda dediklerinizde haklılık payı olsa da aynı mantıkla roomaji hali kalması gerekirdi bence. Bu İngilizler keyfi davranıp her şeyi kendilerine uyarlıyor, sonunda en çok kullanılan dil diye onlarınki standart olup çıkıveriyor. Manga karakter adlarının roomaji yazılımları bile kenara atılıyor, kurtaramıyoruz resmen. İngiliz kendine göre seçtiğinde iş bitiyor.

@Faust13
Bunun neye göre değerlendirildiği tartışılmaz mı? Ya da kime göre en sağlam? En sağlamı tanımlayan bir çıta mı var? Reşat Nuri Güntekin'in de çevirisi var bu kitaba yönelik. Orada kendisi de Don Kişot yazmıştır.

İki ya da üç tane basımı var diye biliyorum. Üçünü de karşılaştırıp en iyi/sağlam çeviri bu demek daha mantıklı. Uluslararası platform olayına hiç girmeyelim. Buradaki mesele zaten kendi dilimize çeviride yapılan ya da yapılması gereken yazım. En basitinden uluslararası bir yazıda Türkiye ya da Türkçe yazmaz hiç kimse. En azından uluslararası bir makale yazabilecek seviyede olan kimse yapmaz.

Türkçeye olabildiğince bağlı kalmanın, yalın ve sade bir dil kullanılmasının kendi dilimize olan çevirilerde esas alınması gerektiğine inanıyorum.
Düzen: Teknik terimlere dokunmayın ulen!

Gelmişken söyleyeyim, işyeri tabelalarında kafe yerine cafe yazanlara yapmak istediğim;